Genetiği Değişmemiş Buğday
Genetiği Değişmemiş Buğday
Genetiği Değişmemiş Buğday Hakkında
Dünya nüfusunun artması ile birim alandan daha çok ürün elde etme sevdası, tahıldan sadece hakkını alan hayvanatın payına el koyma düşüncesi ve bir tahılı yetişmesi uygun olmayan topraklarda da yetiştirebilmek isteği tahıl başta olmak üzere gıdaların DNA sı (hafIza) ile oynama sürecini başlattı.
Sebebi bilmeden sonucu anlamak mümkün olmadığından konuya buradan başladık.
İlk denemeler eski deyişle tarlanın buğday verimini anlatan "bire beş" ten başlayıp en fazla "bire on" olabilen verimi bire yirmi hatta otuza çıkarmak için başlatıldı.
Tahılın huyları ve karekteri onun beyni denilebilecek DNA (deoksiribo nükleik asit) adlı bir yerde tutulur. Bu tahılın kaç dereceye dayandığı, ne kadar su istediği, kokusu, rengi, içeriğinde ne kadar vitamin mineral olduğu, kepeğinin kaç derece soğuğa veya sicağa dayanacağı, sicaklığa göre ne kadar kalınlıkta bir kepek, kabuk oluşturacağı gibi bilgilerin tümünün kodlandığı merkez.
Genetikle oynama ve genetiği bozulmuş buğdayın ilk çıkış yeri, lezzetli ama dönümden 5 teneke verim alınan buğdaya, dönümden 15-20 teneke verim alınan başka bir buğdayın hatta arpa veya çavdarın verimi etkileyen kodlarını taşımakla başlamış.
Aynı tarladan 5 teneke yerine 20 teneke hasat alıyorsun... 5 teneke aldığı genetiği bozulmamış buğday. 20 teneke aldığın genetiği bozulmuş buğday.
Tabi bu verim artışı ile sınırlı kalmamış. Konya'da buğday don yiyince o sene hasat alamamış çiftçi. Genetiği sağlamken dona karşı kendini koruyan buğday, genetiği bozulunca sezeryan çocuğu gibi! hastalanmış. İlk hata burada yapılmış. Yol yakınken geri dönmek yerine çetin soğuklara dayanabilen Kars buğdayının soğuğa dayanmasını sağlayan genlerini getirip hasta buğdaya ekmemişler.
Artık elimizde 5 teneke yerine 20 teneke veren, soğuğa dayanıklı bir buğday tohumu olmuş. Bitti mi? Hayır...
Toprağın içinde solucanından böceğine tahıldan hakkını alan hayvanat var. Genetiği değişmemiş buğdayda bu yüzyıllarca %10u geçmemiş. Ama hırs ya bu, o hayvanların rızkına göz dikilmiş. Köy köy dolaşılarak bizim lügat de zehir diyebileceğimiz tohum ilaçları satılmaya başlamış. Hatta çiftçiye güvenilmemiş, tohumlar peşin peşin ilaçlanıp çiftçiye verilmiş. Çiftçi buna "boyalı tohum" diyor. Bir bilse o boyanın torunlarına yapacaklarını, ekermiyidi hiç ...
Bitti mi? Hayır. Bizim Konyalının 5 kilo veren buğdayının sapı 20 kilo verimi taşıyamayıp başını söğüt gibi eğmiş. Başını eğince güneş görememez ve gelişemez. GDO cular hemen en kalın saplı tahılı aramışlar. Artı fiğ'den mi, korungadan mı bilinmez bir kalın sap geni bulup onu da eklemişler.
Bir sonraki yıl sap kalınlaşmış, soğuğa dayanmış, donümden de 20 teneke verim almışlar. Her şey iyi gibi değil mi?
Bitti mi ? Hayır. Bazı arazilerde tüm tahıl( %10 değil, hepsi) yenilmiş. Tohum ilacını solucan beğenmeyip araziden gidince arazi boş kalmamış, midesi ilacı kaldıran başka bir hayvan dadanmış tahıla...ondan sonraki sene o hayvanı öldüren ilacı satmışlar..
Bitti mi ? Hayır. Köyde tavuklara buğdayın kırığını sapını yem yapmışlar. Tavukların hali değişmiş, yumurtaların rengi de. Horozlar tavukları gagalarıyla kanatmaya hatta boğazını koparmaya kadar götürmüş işi. Canileşmiş kısacası.
Tabi aynı yemi ineklerde yemiş. Süt peynir yumurta kaymak ve ekmek denilince geriye ne kalıyor ki?
Bu bir sonraki bulaşan hayvanı öldüren ilacı bulma hikayesi son 50 senedir devam ediyor. Artık hayvanlarda bir garip, ilaca alışmışlar. Daha çok ilaç vermişler.
Uzatıp sıkmayayım, hikayeleştirip anlamanızı sağlamaya çalıştım. Tüm Türkiye'deki tarım arazilerini görev icabı dolaşan biriyim. İçler acısı durumun düzelmesi için küçük bir umut hala genetiği bozulmamış olan buğday türlerini korumak.
Benim tespit edebildiğim Kastamonu'nun Siyez'i, Kars'ın Kavılca'sı, Konya'nın Dinkel'i hala genetiği ile oynanmamış buğday türleri.
Genetiği değişmemiş siyez buğdayı endüstrileşti, yani meşhur oldu. Yine genetiği sağlam diğer buğdayımız kavılca hala su değirmeninde öğütülmekte (Benim favorim). Konya'nın genetiği değiştirilmemiş buğdayı olan dinkel çok az üretiliyor.
GDO, genetiği değişmemiş buğday, genetiği oynanmamış buğday, genetiği değiştirilmemiş buğday telaffuzu ile karşılaştığınızda ne anlaşılması gerektiğini elimizden geldiğince sizle paylaşmaya çalıştık. Umuyorum sağlıklı beslenmenizde sizlere katkımız olmuştur.
Aşağıdaki genetiği bozulmamış buğday türlerinin lokasyonu, isimleri ve emmer, einkorn genetik vasıfları verilmiştir. Sizde bölgenizdeki genetiği korunmuş buğdayları tespit edebilir korunmasına ve çoğalmasına yardımcı olabilirsiniz.
Kastamonu: İhsangazi: T. monococcum – Siyez, Gernik - (2x: einkorn)
Samsun: Ladik: T. turgidum ssp. dicoccum – Siyez, Mahsul Buğday - (4x: emmer)
Sinop: Durağan: T. monococcum – Catal Siyez, Gernik - (2x: einkorn)
Bolu: Mudurnu: T. monococcum – Yazlık Iza, Kislik Iza - (2x: einkorn)
Samsun: Asarcık: T. turgidum ssp. dicoccum – Mahsul Buğday - (4x: emmer)
Samsun: Asarcık: T. monococcum - Mahsul Buğday - (2x: einkorn)
Kars: Arpaçay: T. turgidum ssp. dicoccum – Kavlıca - (4x: emmer)
Karabük: Eflani: T. turgidum ssp. dicoccum – Gernik - (4x: emmer)
Karabük: Eflani: T. monococcum – Kaplıca Buğdayı - (2x: einkorn)
Konya: Meram: T. a. ssp. spelta – Dinkel - (6x: spelt wheat)
Sinop: Durağan: T. monococcum – Catal Siyez, Gernik - (2x: einkorn)
Yukarıdaki buğday siluetlerini, ağağıdaki listeden tanımlayabilirsiniz.
a- Triticum boeoticum (2x: wild einkorn)
b- T. monococcum (2x: einkorn)
c- T. turgidum ssp. dicoccoides (4x: wild emmer)
d- T. t. ssp. dicoccum (4x: emmer)
m- T. a. ssp. spelta (6x: spelt wheat)